Straty stratami, ale trzeba by wreszcie coś gdzieś przekąsić. Wyłącznie z poczucia obowiązku wobec własnego żołądka, który od samego rana jest raz za razem oszukiwany w swoich nadziejach. Nie można go wiecznie tumanić. Trzeba czymś zapełnić.

Właśnie tutaj, między Nowym Arbatem i po prostu Arbatem, pod bokiem znakomitej restauracji Praga, w której — jeśli wierzyć informacjom prasy brukowej — wszechzwiązkowa wieszczka Dżuna, ten odprysk mezopotamskich imperiów, rzucony przez kosmiczną opatrzność w imperium sowieckie, świętowała nie tak dawno swoje urodziny w otoczeniu gwiazd estrady, przywódców partyjnych, iluzjonistów, deputowanych, pisarzy-satyryków, seks-kulturystek oraz innej hołoty, łasej na wszelkie realne przejawy świeckiego idiotyzmu, tak więc zaraz obok tej tak zwanej restauracji istnieje jeszcze taki sobie zwykły Bar. I ty, von F., zapominając na pół godziny o swoim szlacheckim pochodzeniu, wtłaczając na powrót w jelita ślinę obrzydzenia, możesz mimo wszystko coś zjeść nawet tutaj.

To schronienie dla modnego obecnie arbackiego żebractwa: przemokniętych artystów, zachrypłych poetów-inwektywistów, przekwitłych bardów, wymoczkowatych jazzmenów, żonglerów, deklamatorów, matadorów, linoskoczków, pederastów i żebractwa właściwego, żebractwa jako takiego, na wpół szalonego moskiewskiego żebractwa, które z reguły udaje uciekinierów z Naddniestrza lub Ormian — ofiary trzęsienia ziemi sprzed trzech lat.

A dzisiaj całe to towarzystwo oprócz wszystkich innych powodów dodatkowo jeszcze kryje się tutaj przed nie kończącym się deszczem. Albo przed natrętnym omonowskim patrolem, który od czasu do czasu pojawia się na Arbacie, przeganiając zeń czarnymi eleganckimi pałami tych najbardziej bezsilnych. Tak że Bar jest obecnie wypełniony mokrym deszczowym ludem, który wije się kolejką pomiędzy ohydnymi empirowymi kolumnami, syczy po kątach i dookoła stolików, pachnie psimmięsem i raduje się ziemskim istnieniem.

Stajesz na końcu kolejki, jeszcze jeden przemoknięty, głodny, wstawiony klient, jeszcze jeden poeta, co prawda wybitny oraz ukraiński, anonim w koszuli z oderwanymi dwoma guzikami pod swetrem. Za tobą pojawia się od razu jakiś ruchliwy i bardzo kudłaty typ w kusym płaszczu (model póĄne lata sześćdziesiąte), z szyją owiniętą kilkoma barwnymi i raczej niezbyt czystymi chustami naraz. Wlecze za sobą niezliczoną ilość toreb, worków, siatek — i wszystko to nabite jakimśtajemniczym kramem, może przepalonymi żarówkami, a może perłami z dna Oceanu Indyjskiego.

— Koniecznie weĄcie dzisiaj bulion — powiada do ciebie ruchliwy. — Wy czemuś nigdy nie bierzecie bulionu, to niedobrze. Bulion z jajkiem!

Na moment porzuca cię, biegnie na przód kolejki aż do kasy i pyta na cały Bar, czy mają dzisiaj bulion z jajkiem. Wraca szczęśliwy i jaśniejący blaskiem bulionu.

— Chwała Bogu, że mają bulion — informuje cię, szarpiąc za rękaw. — Mamy szczęście. Jeśli wziąć talerz bulionu z jajkiem, to można już nie brać niczego więcej, to wystarczy gdzieś na sześć-osiem godzin. Ale wy czemuś nigdy nie bierzecie bulionu, szkoda.

— Możliwe, że to właśnie jedna z moich najfatalniejszych pomyłek — odpowiadasz, żeby się, kurwa, odczepił.

Ale on nie słyszy twojej odpowiedzi, bo znowu leci do kasy. Tym razem dowiedzieć się, z czego ten pieprzony bulion został dzisiaj ugotowany.

— Dzisiaj bulion cielęcy — informuje, stając z powrotem w kolejce, jednak już nie ciebie, ale jakąś dosyć szkapowatą kobietę ze śliwą pod lewym okiem i w zasikanych pończochach.

— Dziś mamy wyjątkowe szczęście — ględzi kudłaty do swojej nowej rozmówczyni. — Bulion cielęcy z jajkiem, możecie sobie wyobrazić, towarzyszko?

— A mnie adin chuj — apatycznie odpowiada szkapowata kobieta.

— No, nie opowiadajcie, nie opowiadajcie — kiwa głową ruchliwy — do cielęcego bulionu z jajkiem bardzo dobrze jest wziąć jeden kawałek chleba. Jeść, nie spiesząc się, starannie przeżuwając. Wtedy można się najeść na całych sześć-osiem godzin. Bardzo lubię tu przychodzić, to wspaniałe miejsce, bo mają zawsze ciepły bulion z jajkiem, w smaku prawie jak domowy, z prawdziwych cielęcych kości. Biorę porcję takiego bulionu, kawałek chleba — i jestem syty. To zastępuje i pierwsze danie, i drugie, i nawet herbatę albo kompot!

W tym momencie ktoś gwałtownie wali się na podłogę pod stół. Nie ustał. Spod wyświechtanej marynarki wytacza się pusta butelka. Aceton.

— Czto, nie widitie, cziełowieku płocho! — krzyczy na całą salę kasjerka. — Stojat, kak chuji! — oburza się.

I kilku przedstawicieli nieokreślonej warstwy społecznej troskliwie odciąga nieszczęśnika pod parapet, gdzie go od niechcenia, zwijając w kłębek, układają.

— Wo, blad, nażrałsia! — z lekką zazdrością w głosie mówi, chwiejąc się, dama w obsikanych pończochach.

— A jeszcze lubię sobie wziąć surówkę z marchewki — apeluje znów do ciebie ruchliwy. — Ile w niej witamin! Nie ma zdrowszego jedzenia niż talerzyk marchewkowej surówki. WeĄcie koniecznie. Ona i na wzrok dobrze wpływa...

Kiwasz głową w odpowiedzi. Wezmę, gołąbku, wezmę wszystko, co każesz, tylko nie smęć mi tu do ucha. Kolejka posuwa się okropnie powoli, a prawdę mówiąc, nie posuwa się wcale. Po pierwsze, brakuje wolnych naczyń. Dlatego wykorzystanych talerzy już się nawet nie myje. Po drugie, w kuchni działa tylko jeden kocioł. Po trzecie, wydająca posiłki ma kiepski humor; prawdopodobnie miesiączka. Po czwarte, ma ich wszystkich gdzieś, razem z tymi kurewskimi kucharkami. Po piąte, w kraju jest wielki deficyt żywności, w związku z czym demokracjaznajduje się w niebezpieczeństwie i cała nadzieja w pomocy rozwiniętych państw Zachodu. Z minuty na minutę wyczekują przybycia tej pomocy, a na razie wygotowują ostatni bulion z ostatnich kości, żeby choć jako tako podtrzymać wśród tego przemokłego ludu iskierkę Bożą — święty dar życia. I dlatego koło stołu, pod który właśnie przed chwilą fiknął złożony niemocą klient, pojawia się od razu kilku żebraków przebranych za uciekinierów. Pierwszemu udaje się chapnąć nie dojedzoną sałatkę i kaszę. Inni odchodzą rozczarowani, uważnie rozglądając się po stołach w poszukiwaniu pozostawionych resztek.

— Kuszaj, gałubczik, kuszaj — mamle łaskawie bezzębna stara sprzątaczka, wycierając szmatą blat przed nosem najsprytniejszego z żebraków.

— Paszła na chuj, wiedźma — nieufnie odpowiada tamten, zakrywając dłońmi talerz z rozpapraną kaszą.

— Tutaj w ogóle dość smacznie gotują — kontynuuje swój radosny monolog postrzelony smakosz za twoimi plecami. — Pamiętam, że bywały tu nawet parówki. Jak dwie parówki wrzucić do talerza gorącego bulionu, to można się dobrze najeść...

Kolejka posuwa się powoli. Wydająca kłóci się z kucharkami. Tłuką się talerze, których i bez tego w kraju nie wystarcza. Wylewa się bulion. Kasjerka biegnie się dowiedzieć, o co chodzi. A chodzi o to, że imperium zdycha. I pomoc humanitarna rozwiniętych państw Zachodu dawno już została rozkradziona, jeszcze na granicy. W związku z tym karawana z mięsem i chlebem dzisiaj nie przybędzie i trzeba się z tym pogodzić.

I podczas kiedy one tam w kuchni okładają się chochlami, a kasjerka biega wokół nich z naostrzonym ogromnym nożem, ty obserwujesz tę kolejkę, te głupkowate błękitne kolumny, tych paralityków po kątach, śpiącego na parapecie męczennika, żołnierzy-mongoloidów w galowych mundurach, dławiących się suchymi bułkami, pedała w białych spodniach, który krąży wokół nich, komunę narkomanów--anarchistów z dwuletnim dzieckiem pod stołem, maleńki tabor cygański, kudłatego pisarza i kulturologa Wanię Kaina, który przywlókł się tutaj materializować tomik poezji Rozpuściła warkocz brzoza, żebraków i żebraczki skupionych na nie dojedzonych resztkach, przewodniczącego Partii Liberalno-Demokratycznej Włodzimierza Żyrynowskiego, który dopija kompot z suszonych owoców, kilku Azerów, dwóch, trzech Białorusinów, kupkę Gruzinów,garstkę Kazachów, paru Kirgizów, trochę Mołdawian, grupkę Ormian, mnóstwo Rosjan, grono Tadżyków, plejadę Turkmenów, ciutkę Uzbeków i — rzecz jasna — ein bißchen Ukraińców. Bo zgodnie z cyrylickim abecadłem idziemy teraz jako ostatni w Związku. A jeżeli chodzi o znaczenie naszej gospodarki narodowej — jako drudzy po Rosji. Nawiasem mówiąc, w kategorii melodyjności nasza słowicza mowa znajduje się na drugim miejscu w świecie. Ustalili to specjalni eksperci do spraw melodyki języków na konkursie, który odbywał się w Genewie. Język rosyjski znalazł się tam na zaszczytnym trzydziestym czwartym miejscu, które dzielił z językiem mongolskim oraz suahili.

Kolejka rusza się powoli, ale się posuwa, bo konflikt w kuchni został tymczasowo ugaszony. Punkt zapalny na razie zlikwidowano. Negocjacje pokojowe będą kontynuowane jutro. Nastaje czas wyboru pożywienia. Sałatka z anemicznego ogórka, oślizły kawałek zimnej kury, chleb.

— W żadnym wypadku nie bierzcie kakao — ciągnie cię za rękaw kudłaty. — Lepiej potem wypić szklankę gazowanej wody z automatu za dziesięć kopiejek. I bulion, bulion, nie zapominajcie o bulionie...

— I bulion — pokornie mówisz do wydającej.

Grzechocząc chochlą, czerpie z dna ogromnego baniaka. Podaje ci ledwie pół talerza.

— Z jajkiem — podpowiada ruchliwy.

— Bulion się skończył, więcej nie ma — ze złośliwą radością obwieszcza wydająca.

— Jak to skończył się? — trzepocze powiekami ruchliwy.

— Pizdiec jemu prisniłsia* — wyjaśnia dowcipnie kobieta w pończochach.

I kiedy płacisz przy kasie, długo wyciągając jakieś drobne ze wszystkich możliwych kieszeni, ruchliwy amator bulionów zaczyna płakać.

— Przecież mówiliście, że bulion z jajkiem jest — chlipiąc, zwraca się do kasjerki.

— Bo wtedy był — niewzruszenie odpowiada kasjerka. — Czegoś się bez kolejki pytał? Trzeba było nie pytać, a jak wszyscy stać w kolejce... Palant!

Ten przemiły moskiewski zwyczaj każący zwracać się do nieznajomych per ty! Ten przejaw powszechności, wszechludzkiej miłości, wszechbraterstwa rosyjskiego ducha narodowego!

Ale kudłaty zaczyna szlochać głośniej i nie mogąc tego wytrzymać, podajesz mu swoje pół talerza.

— Masz tu bulion. Tylko uspokój się i nie rycz...

I czym prędzej odchodzisz z plastikowym talerzykiem w ręku. A ruchliwy nawet nie zastanawia się, czy dziękować, czy odmówić. Capnął talerz jak swój i od razu umilkł.

Wypatrzywszy wolne miejsce koło jakiegoś depresyjnego paranoika, cedzącego melancholijnie kakao ze szklanki, rozkładasz się obok.

— Smacznego — mówisz.

Ale on nie odpowiada, dopiero po chwili mówi z namysłem gdzieś w bok, jakby nie do ciebie:

— Właśnie życzył mi pan �smacznego�. Ale to było nieszczere, bo po pierwsze nic panu do mnie, po drugie doskonale pan wie, jak niedorzeczne jest takie życzenie w takim miejscu i w odniesieniu do takiego jedzenia. Dobrze wychowanych ludzi coraz mniej. Tradycyjne rosyjskie życzenia tracą sens. Widzi pan, to, co teraz piję, nazywa się „kakao”. Ale czy to naprawdę jest kakao? To wiskoza, szkło, ołów, piasek — wszystko na świecie, tylko nie kakao!

W milczeniu rozpoczynasz wojnę z oślizłą kurą. Najważniejsze to nie dać się wciągnąć w dyskusje z wariatami.

— Jedyna dobrze wychowana kobieta tutaj to ta stareńka sprzątaczka — informuje tymczasem maniak. — Ma sto pięćdziesiąt lat. To hrabina Lidowskich. Tańczyła walca ze świętej pamięci Aleksandrem Drugim. Cóż za potężna i wysoka kultura!

— A z dwoma następnymi carami? — pytasz mimo wszystko, przeżuwając kurzą podeszwę.

— Co pan ma na myśli?

— Czy tańczyła z dwoma następnymi carami — Aleksandrem Trzecim i Mikołajem Drugim? Czy miała intymne stosunki z Griszką Rasputinem? Czy była siostrą miłosierdzia podczas pierwszej wojny światowej? Czy uciekała na Krym pod skrzydła Wrangla w czasie wojny domowej? Czy była prześladowana przez Czeka, ogiepeu, enkawude, emgiebe, kagiebe? Czy kopała szańce pod Moskwą w lecie i na jesieni czterdziestego pierwszego roku, kiedy skończyła równo sto lat? Czy brała udział w powojennej odbudowie gospodarki narodowej, zaorywaniu ugorów, wystrzeleniu pierwszego sztucznego satelity Ziemi, XXII ZjeĄdzie KPZR? Czy poniosła straty moralne w okresie zastoju? Jak przywitała wiatr odnowy i pluralizm myśli?...

Paranoik wyciąga ze zrudziałej teczki napoczętą butelkę NWM — „napoju winogronowego mocnego”.

— Widzę, że pan się w tym co nieco orientuje — puszcza do ciebie porozumiewawczo oko. — Proszę się częstować.

Ukradkiem, żeby inni nie widzieli, przykładasz do ust szyjkę enwuemu. Pociągasz jeden, dwa, trzy, cztery łyki. Niewyobrażalne paskudztwo! Z trudem łapiesz oddech.

— Cieszę się, że dzisiejsza młodzież też coś wie o naszej historii — ożywia się paranoik. — O naszej heroicznej, wspaniałej historii. Jeśli pan pozwoli — i przytyka flaszkę do ust.

— Przecież historia mogła potoczyć się inaczej — oświadcza, popiwszy enwuem kilkoma łykami wiskozy, szkła, ołowiu, piasku — wszystkim, tylko nie kakao.

— Mogła — zgadzasz się zdecydowanie. — Ale i taka jest niezła!

Pojawia się kilka Cyganiątek z wyciągniętymi rękami; dajesz im swój kawałek chleba. Rozzłoszczone, idą do diabła.

— Historii się nie wybiera — oświadcza z jakiegoś powodu paranoik.

— I dlatego nie mogła być inna — zgadzasz się z nim.