Komu ukazał się wiatr?

Opowiadania zebrane

Bohaterowie opowiadań McCullers to zwykli mieszkańcy amerykańskiego Południa lat 40., 50. I 60., zarówno biali, jak i czarni, wszyscy w jakiś sposób wyobcowani, samotni. […] Historie te […] pokazują nie tylko ludzi, ale i Amerykę tamtych czasów.

Historie, spisane zarówno na początku, jak i w późniejszym okresie twórczości [autorki], z jednej strony bawią do łez (wybitna „Ballada o smutnej kawiarni”), by po pierwszych uśmiechać wywołać uczucie dojmującego smutku (a często rozpaczy). Bohaterowie McCullers to ludzie na wskroś samotni. Nierozumiani. Szukający miłości, swojego miejsca w świecie i niepotrafiący go odnaleźć.

Jestem pod bardzo dużym wrażeniem tych opowiadań, na bardzo wielu poziomach, poczynając od doskonałych portretów psychologicznych, klimat amerykańskiej „dziwnej zwyczajności”, aż po szalenie zróżnicowany język.

Tak się tworzy literaturę najwyższej próby! Bez efekciarstwa, bez moralizatorstwa, za to z niepodrabialnym rytmem i dialogami, których po prostu chce się słuchać. Carson McCullers to świetna gawędziarka, a przy tym niesamowita wręcz obserwatorka. Komu ukazał się wiatr? […] urzeka układem, łączy w sobie poetyckość odludzia z drapieżnością panujących tam warunków. Coś czuję, że w tym roku lepszych opowiadań już nie przeczytam.

Proza ta przejmuje i pochłania bez reszty przede wszystkim dlatego, że daje przestrzeń przeżyciom niedającym się opowiedzieć za pomocą ciasnych, niby odwiecznych stereotypów. Potrzeba wrażliwości i empatii – w „Komu ukaże się wiatr” jest jej pod dostatkiem.

W amerykańskiej kulturze literackiej krótkie formy, stories, zajmują miejsce szczególne. Nie są wprawką ani odrzutem, ale autonomiczną sztuką kondensacji wielu sensów w niewielkiej fabule. A McCullers jest mistrzynią budowania z drobnych rodzajowych scen niepokojących moralitetów. Decyzja wydawnictwa, by zbiór jej tekstów zainaugurował serię „Opowiadania amerykańskie”, jest więcej niż trafna.

Surowa, mocna proza o ludziach dogłębnie samotnych, niemieszczących się w społecznych ramach. Pięknie wydana piękna książka.

[...] świetna książka pełna delikatnych psychologicznych portretów, za którymi kryją się napięcia społeczne, uczuciowe i szereg rozmaitych niespodzianek.

Pod prozaicznymi scenami, dialogami i monologami kipią jednak gorące emocje, które Amerykanka wyłapuje z niezwykłą sprawnością, nie opowiadając jednak o nich wprost, lecz zaledwie sygnalizując, skupiając się na detalach i drobnych zdarzeniach. Przez to jej proza staje się gęsta, niepokojąca, w jakimś stopniu tajemnicza.

McCullers zasłynęła jedną powieścią, ale zdecydowanie warto zapoznać się z jej opowiadaniami. Urzeknie was nie tylko trafnością obserwacji, ale i swobodą w kreowaniu zapadających w pamięć historii. Jeżeli więc oczekujecie świetnej literatury, plastycznej, bez patosu i zwyczajnie ludzkiej, to zachęcam was do sięgnięcia po „Komu ukazał się wiatr?”. Zobaczycie wtedy, że Ameryka to nie tylko bogata Północ.

Większość utworów McCullers zamieszczonych w wydanym przez Czarne tomie „Komu ukazał się wiatr?” pochodzi z jej wieku młodzieńczego, najwcześniejsze powstały, kiedy miała siedemnaście lat. Ich dojrzałość warsztatowa robi duże wrażenie.

Nareszcie u nas. Ten zbiór opowiadań to dobry wstęp do zapoznania się z twórczością Carson McCullers, jednej z ciekawszych amerykańskich pisarek XX wieku […]. W opowiadaniach skupia się na niepozornych zdarzeniach, które przytrafiają się jej bohaterom, odszczepieńcom nie zawsze budzącym sympatię […]. Wyborne.

McCullers jest mistrzynią krótkich, dobitnych fraz, które mogłyby służyć za najmniejsze opowiadania na świecie.

Posługując się językiem pozornie bezpośrednim, lecz w rzeczywistości wypracowanym, obrazowym i metaforycznym, McCullers tworzy prozę zdradzającą niezwykłą przenikliwość i błyskotliwość […] Lista atutów jest oczywiście dłuższa, a ich suma daje po prostu wybitną i ponadczasową twórczość.

Tą książką wydawnictwo Czarne zainaugurowało serię „Opowiadania amerykańskie”, której bardzo kibicuję. […] Najwyższej klasy proza. No i doskonały przekład.

Snute przez autorkę opowieści są odległe zarówno czasowo - napisane i opublikowane pomiędzy 1934 a 1955 rokiem (zmarła w 1967 roku), jak i przestrzennie - miejscem ich akcji jest amerykański Południe. Czyli: dawno temu w Ameryce... A jednak, gdy zaczynamy je czytać, bariery pękają, bo na pierwszy plan wychodzą emocje, bardzo podobnie przecież przeżywane przez ludzi w każdym czasie i pod każdą szerokością/długością geograficzną. Bohaterowie opowiadań Carson McCullers są zagubieni, okaleczeni, samotni, niespełnieni, i nawet ci z nich, którzy próbują zawalczyć o siebie, przegrywają.

Carson McCullers namalowała krajobrazy nie tylko amerykańskiego Południa, sportretowała nie tylko tamtejszych mieszkańców. Czytelnik odwiedził ogromne muzeum samotności na terenie Stanów Zjednoczonych.

[…] opowiadania [McCullers] dowodzą, że doskonale potrafiła opisać koszmar towarzyszący dorastaniu, bezduszność tego momentu w życiu, gdy poczucie bezpieczeństwa i jasne wytyczne zostają zastąpione przez niemożność złapania ostrości obrazu i ciągłą zmienność –własnego ciała, uczuć i przekonań, relacji z ludźmi wokół. Tę umiejętność jeden z najlepszych przyjaciół pisarki, Tennessee Williams, we wstępie do jej drugiej powieści W zwierciadle złotego oka, nazwał „darem mistrzowskiego panowania nad młodzieńczym liryzmem”. I rzeczywiście, choć opisuje samotność, rozpacz i miłość młodych ludzi, McCullers nie popada w czułostkowość czy kicz.

Tom „Komu ukazał się wiatr?” oczywiście dowodzi, że McCullers nie przypadkiem stała się klasyczką, a jednocześnie potwierdza niebosiężną wręcz jakość serii Opowiadania Amerykańskie.