O mułach i ludziach

Dzieciństwo w Georgii

Gdy w końcu zebrali i sprzedali plony, tata wziął większość zarobionych tamtego roku pieniędzy, sprzedał jeszcze prawa do żywicowania drzew w swoim lesie, i tak spłacił hipotekę, którą bank miał zapisaną na farmie. Mimo wszystkich niepomyślnych zdarzeń  perspektywy rysowały się całkiem nieźle. Tata był właścicielem nieobciążonego, ciut ponad czterdziestohektarowego gospodarstwa i miał jeszcze dość pieniędzy na następne zasiewy.

Jednak w tym samym roku, 17 kwietnia 1937, przyszło mu zapłacić za tę harówkę, i to ze skutkiem ostatecznym. Zimę mieli wyjątkowo ostrą, nawet w połowie kwietnia wciąż trzymał mróz. Owej nocy wszyscy spaliśmy w jednym łóżku. Mama zbudziła się zaraz po świcie i ze zdumieniem spostrzegła, że tata wciąż leży obok niej. Ani pod kuchnią nie napalone, ani w kominku. A tata wciąż w łóżku, choć nigdy się nie zdarzało, żeby dzień go tam zastał. Jednak niedługo przedtem miał świniobicie i szykował wędzarnię na suszenie mięsa, a to wszystko wyczerpujące prace, więc pomyślała, że po prostu zaspał, przemęczony robotą. Po cichu wstała z pościeli, rozpaliła pod kuchnią, zaczęła szykować śniadanie.

Kiedy już kasza kipiała w garnku, chlebki dochodziły w piekarniku, w zbiorniku grzała się woda, a od ognia pod płytą w kuchni zrobiło się całkiem ciepło, poziewując, wszedł mój brat, wówczas pięciolatek, ubrany w bawełnianą koszulinę. Mama poleciła mu, by wrócił budzić tatę. Poszedł z powrotem do sypialni, stanął przy łóżku i popatrzył na tatę i na mnie, wówczas w wieku dwudziestu jeden miesięcy, śpiącego u jego boku. Hoyet wymyślił, że zrobi tacie żart, taki pełen miłości figlik małego chłopca – wyciągnął rękę i na pobudkę pokręcił nosem taty. Najpierw łagodnie, potem mocniej i jeszcze mocniej. Ale tata ani drgnął.

Wrócił do kuchni i oznajmił:

– Tata się nie budzi i ma zimny nos.

Był martwy, zmarł jakoś w nocy, we śnie, wskutek rozległego zawału serca, tak potężnego i raptownego, że nie poruszył się nawet na tyle, by zbudzić żonę, która spała, złożywszy głowę na jego ramieniu.

Rozkrzyczała się, wybiegła na podwórze. Stała tam długo i bezrozumnie wrzeszczała ze zgrozy spowodowanej śmiercią męża. Jej krzyki ściągnęły wdowę Ellę Thomas z chatki dla robotników i jej trójkę dzieci, a z czasem dom wypełnił się krewnymi Myrtice i jej męża.

Jak zwykle w tamtych czasach zdjęte drzwi posłużyły za mary, na których wyłożono zwłoki. Normalnie to kobiety z rodziny zebrałyby się, żeby obmyć ciało, ubrać je, zamknąć mu oczy, uczesać i ogolić do pogrzebu. Mama jednak, z powodów, których obecnie nie potrafi wymienić – ja jednak zawsze uważałem, że w ten sposób dawała wyraz swojej miłości i szacunku dla męża – sprowadziła balsamistę z Waycross, miejscowości odległej o niemal pięćdziesiąt kilometrów.

Krew spuszczoną z taty zakopano za domem w głębokim dole, ale niewystarczająco głębokim, by pies myśliwski, którego wtedy mieliśmy – wabił się Sam – nie zwęszył, co zostało tam ukryte. Sam ułożył się nad zagrzebaną krwią i wył przez całą noc, a potem jeszcze przez trzy kolejne dni i noce, bez ustanku, aż sam niemal zdechł z wyczerpania, bo nie przyjmował jedzenia ani wody.

Nawet trumny nie wykonali mężczyźni z rodziny, jak to się wówczas zwykle robiło. Nie, została kupiona w Zakładzie Pogrzebowym Mincy, tej samej firmie z Waycross, która przysłała balsamistę. Tatę ubrano w jego jedyny garnitur i złożono w tej skrzyni. Suma należności za trumnę, dostarczenie jej z Waycross i pracę balsamisty wyniosła prawie sześćdziesiąt dolarów.

Dwa dni później, 19 kwietnia 1937 roku, trumnę załadowano na furmankę, którą tata kupił za pieniądze ze sprzedaży tego forda T, którego tyle lat temu postawił na cegłach. Do furmanki zaprzężona została Stokrotka, a na innych wozach, ciągnionych przez muły, rodzina ruszyła do odległego o piętnaście kilometrów kościoła baptystów Koryntu Wolnej Woli. Wśród osób jadących drugim wozem był starszy brat taty, Pascal, i jego żona Dinah. Osiem miesięcy później, w grudniu, Pascal rozwiódł się z nią i wtedy mama za niego wyszła.

Powoli wybrali się w długą drogę na cmentarz za kościółkiem obitym białymi listwami i złożyli tatę w grobie, z nazwiskiem na drewnianej tabliczce nad głową. Z czasem mama uskładała pieniądze, sto pięćdziesiąt dolarów, na płytę i nagrobek z marmuru z Georgii. Kaznodzieja Will Davis, ten sam duchowny, który ją ochrzcił, a później połączył z tatą węzłem małżeńskim, zmówił ostatnią modlitwę nad otwartą mogiłą, w tamten dzień, taki zupełnie nie kwietniowy, deszczowy, wietrzny, wciąż zimny.

Dwa groby najbliższe obecnego miejsca spoczynku taty to pochówki niemowląt. Jedno zmarło w roku 1927, drugie w 1928. Smithowie, jedno i drugie. Jedno dożyło dziesięciu miesięcy, drugie ośmiu. Z powodów, których nie potrafię nazwać, zawsze wydawało mi się bezwzględnie słuszne, żeby dwoje dzieci spoczywało w pobliżu kogoś, kto tak troszczył się o niemowlęta, komu tak wcześnie powiedziano, że nie będzie miał swoich, a kiedy jednak się ich doczekał, utracił je – nie dlatego, że zmarły, lecz przez to, że on sam został tak wcześnie powalony.

W noc po pogrzebie taty ktoś zakradł się do wędzarni i buchnął całe mięso, rozwieszone tam i uwędzone jeszcze przed śmiercią taty. Było tam dziewięć grubych połci słoniny, skrzynki kiełbas, salceson zawinięty w muślin, i ktoś to wszystko wyniósł, wszystko poza kawałeczkiem wielkości może męskiej dłoni, powieszonym w głębi wędzarni.

Mama wie, kto zabrał to mięso, nie dlatego, że ma jakieś konkretne dowody, po prostu czuje to sercem, i ja też to wiem, ale ten, kto je wziął, sam leży na tym samym cmentarzu, co i tata, więc nie widzę powodu, żeby wymieniać go tu z nazwiska.

Był to jeden z przyjaciół taty. Nie mówię: rzekomych czy tak zwanych przyjaciół. Był przyjacielem, i to bliskim, ale i tak ukradł to mięso. Niewielu ludzi zdołałoby to pojąć czy wczuć się w jego położenie, ale ja chyba potrafię. W hrabstwie nastały ciężkie czasy, wielu ludzi robiło rzeczy, których się potem do końca życia wstydzili, za które pokutowali. Robili to jednak, z głodu, przez choroby, bo już nie mogli zdzierżyć okrutnego widoku własnych dzieci umierających z braku lekarza, żon postarzałych jeszcze przed trzydziestką.

Osoby zainteresowane przedrukiem tego lub innego fragmentu książki prosimy o kontakt z działem promocji: julita@czarne.com.pl.