Książka może pisarza dręczyć. Może też – i w tym przypadku to jest lepsze słowo – uwierać. Drobnym szczegółem. Jakby był jakimś ziarenkiem piasku, które dostało się do buta i uniemożliwia chodzenie. Przyznaję: latami uwierało mnie kilka słów. Nie były odpowiednie, a ja przecież mam pod ręką lepsze.
Parandowski stwierdził, że książka nazajutrz po wydaniu odmawia autorowi posłuszeństwa. Dlatego zapewniam dawnych i nowych czytelników Gottlandu, że tym razem stworzyłem książkę wreszcie mi posłuszną.
Do następnego wydania oczywiście.
Mariusz Szczygieł
Aktorka Lída Baarová – kobieta, przez którą płakał Goebbels;
rzeźbiarz Otakar Švec – twórca największego pomnika Stalina na kuli
ziemskiej, który nim skończył dzieło, postanowił się zabić, autentyczna
siostrzenica Franza Kafki, która do dziś żyje w Pradze; piosenkarka
Marta Kubišová, której komunistyczny reżim na dwadzieścia lat
zabronił śpiewać i skasował nagrania z radiowych archiwów; legendarny
producent obuwia Tomáš Bata, który stworzył kontrolowane przez siebie miasto
na dziesięć lat przed pomysłami Orwella; pisarz Eduard Kirchberger,
który wymyślił siebie na nowo i został Karel Fabiánem, oraz wielu
innych – to bohaterowie tej książki. Poprzez ich barwne życiorysy
Mariusz Szczygieł opowiada o czasach, w których przyszło
im (i nam) żyć. Pisze o wygórowanej cenie, jaką musieli zapłacić
za pozornie nieważne decyzje, o tragicznym splocie przypadku
i przeznaczenia, kształtującym życie całych pokoleń.
Mądra, ciekawa i potrzebna książka. Poprzez opowieść o losach ludzkich Szczygieł opowiada skomplikowane dzieje naszych południowych sąsiadów. Zafascynowany niepowtarzalną czeską kulturą i obyczajowością, zmysłem ironii, humorem i sarkazmem, przypomina czeskie spotkania z „historią spuszczoną z łańcucha”. Czytamy te opowieści przez pryzmat własnych losów, co czyni lekturę jeszcze bardziej zajmującą. Losy mieliśmy podobne, a jak bardzo odmienne. Pasjonująca książka.
„Gottland” to jedna z tych książek cudownie niepoddających się klasyfikacjom. Szczygieł jest niesamowity i zabawny, wszystko się u niego łączy. Jest niczym Hrabal non-fiction. Książka zaczyna się historią Baty, a kończy olśniewającą podwójną narracją na temat lekarki, specjalistki od oparzeń, która w wolnym czasie przekłada kryminały Dicka Francisa. I wszystko jest prawdą!
Świetna książka. Potwornie przygnębiająca panorama czeskich losów XX wieku. (Obejmuje też wiek nowy, który równie przygnębia). To, co mnie zawsze w czeskim losie pociągało, to nieustanna, dynamiczna, tragiczna i zarazem śmieszna niejednoznaczność. Mariusz Szczygieł wychodzi z tradycji polskiego reportażu i na tę właśnie niejednoznaczną czeskość nakłada swoją metodę. Efekt jest bardzo mocny, oryginalny, zaskakujący. Od dawna nie odbyłam równie intensywnej podróży do moich młodzieńczych doświadczeń, pytań i fascynacji. Ale ich lektura wprawiła mnie w głęboki smutek. Czekam na drugą część tych reportaży-esejów-opowiadań (bo i gatunek nie jest do końca określony) w nadziei, że możliwe jest jakieś katharsis, że z pułapki tego środkowoeuropejskiego losu można się wyplątać.
Przy „Gottlandzie” nie sposób nie myśleć o „Procesie” i „Zamku”. Szczygieł śledzi niezrozumiałe zdarzenia i szuka w nich sensu. Ma niezwykły talent do tropienia szczegółów. Jego spojrzenie na dwudziestowieczne totalitaryzmy, które wciąż zatruwają nam umysł, jest godne najwyższej uwagi.
To nie jest książka, to klejnot.
Nadzwyczajny! Ze swoim sposobem opowiadania historii, poczuciem absurdu oraz ironicznym podejściem mógłby drukować u nas, w „The Spectator”.
Mimo humoru książka podejmuje temat cierpienia poważnie i ze współczuciem.
Wielka literatura pod płaszczykiem reportażu.
Halucynacyjne bajki pełne niepokoju.
Tę książkę można uznać za czarną komedię, tyle że czarna komedia w wydaniu Szczygła to coś bardzo przygnębiającego.
Emocjonująca, tragiczna, zabawna podróż.
Trauma życia w komunistycznym piekle do tej pory nie została w Europie odreagowana, o czym błyskotliwie zaświadcza ta książka i jej sukces.
